Hỏi nắng có còn thơm…
Tản văn của TRẦN VĂN THIÊN
Hồ như ngày đã chớm hơi thở mùa đông gói trong những mảnh gió trời. Mùa thu tựa một bài thơ dang dở, đành gửi lại dưới ngăn tủ thời gian. Những ngày mặt trời đi vắng, lòng tôi như cánh đồng cuối vụ thông thốc gió, nhìn mùa đông trổ từng nhánh mưa xuống con phố gầy không tuổi. Có điều chi vừa đầy lên trong mắt, tựa hồ là nỗi nhớ có hình hài những đốm nắng mùa đông vỡ trên lưng áo mẹ. Bầy chim di trú vẽ ngang trời một vệt ký ức mong manh.
Tôi đi qua miệt mài từng mùa nắng xứ lạ, không tìm được thứ nắng nào ấm lòng hơn những dải khói nắng mỏng vàng, thanh thao, dậy mùi củi cháy liu riu thơm ở góc bếp của mẹ. Từng giọt nắng về reo vui trong mắt người, dưới mái nhà lợp đầy tiếng chim hót. Những dải nắng lọc qua tầng lá chuối hiên sau, rồi xiên vào gian bếp, vạch nên những vệt sáng nao lòng trên bức tường gạch tróc vôi, trên mặt rổ rá, nồi niêu ngoại úp ngay ngắn bên vách nhà. Mọi thứ trong khung cảnh ấy dường n hư đã bện chặt vào nhau từ muôn vạn kiếp. Những lời kể của mẹ cũng được nắng kết tinh thành một quãng sáng lấp lánh trong tâm trí tôi. Bao cũ xưa vén lớp sương mù năm tháng, hiện lên sống động giữa màu nắng lâng lâng cuối chiều. Nơi tôi sinh ra ở cuối một dòng sông lớn - sông Côn; có đầm rất rộng - đầm Thị Nại; lại có cả núi đồi, biển cả rất gần. Ở một nơi khoáng đạt cả gió đồng, thơm thảo vị mặn biển khơi, lúa đồng… như quê tôi thì nắng cũng quyện những làn hương rất khác. Không ở đâu nắng thơm như ở quê tôi.
Tranh của họa sĩ VŨ TRỌNG ANH
Tôi xa quê nhà thoáng chốc gần mươi năm, trong tôi thứ nắng ấy luôn ấm lên bắt đầu từ lòng mẹ và âm thầm tỏa rạng vào chiêm bao dằng dặc những ngày viễn xứ. Tôi mang thứ ánh nắng ấy xua đi những cơn mưa hỗn độn trong lòng, tìm cho mình một con đường ẩn giữa mông lung. Mẹ tôi chắn đầu ngọn gió, đẩy cơn bấc se sắt lệch sang phương khác “chỗ ướt mẹ nằm”. Đôi lần như chim hải hồ chao cánh mỏi, tôi muốn quày quả khăn gói quay về, muốn ngay lập tức choàng tay ôm mẹ thật lâu, nghe mùi nắng thơm thơm bịn rịn trên từng nếp áo nhàu. Nhưng bóng thời gian vẫn vun vút trôi, lẳng lặng và tàn nhẫn. Tôi ngửa mặt nhìn lên mái ngói, cố dốc nước mắt đổ ngược vào trong.
Những ngày nắng phương Nam, tôi thấy mình chìm vào tiếng mưa tỉ tê ray rứt, gió khua lá rụng đầy máng xối như đang lùa vào trong tôi nỗi trống trải lạ lùng. Tôi nhớ cái vị thanh thanh của mật nắng quê nhà chảy ròng trên cánh lài trắng muốt. Vị nồng đậm như men rượu chưng cất cả mùa thu, ủ trong những chùm trái tím li ti của loài hoa ngũ sắc mọc ven đồi. Buổi nắng lên, mẹ sẽ ra khoảng sân quét hết đám lá xoài, lá mận vừa lìa cành giữa trận mưa dầm. Có phải mẹ đã quét cả những vệt mây mù nên vòm trời trong không vết gợn, như mảnh gương soi bao khuôn mặt người bình yên ngày nắng. Quét hết những hoang mang tuổi trẻ canh cánh trong tôi, khi tôi thấy lòng mình vẫn chông chênh đôi lúc. Nắng từ tốn tráng qua con dốc sau nhà một lớp vàng hanh, thanh mảnh.
Giữa phố xa tôi dọn lòng mình như đón trước dòng nắng sóng sánh từ cánh đồng tâm hồn, có tiếng hát của sóng đầm Thị Nại ngân lên trong từng ý nghĩ. Từng thớ nắng mỏng tang dìu dịu ôm ấp tôi. Tôi thấy mẹ nhóm lửa bằng lá dương khô gom từ mùa trước, củi bén lửa xì xèo thắp lên buổi chiều đầu đông thoảng hương thơm vẹn nguyên như thuở lòng chưa biết buồn. Thì hỏi làm sao nắng cứ mãi còn thơm, quê tôi ơi…